Od 1 stycznia 2026 r., w związku z koniecznością realizacji kamieni milowych KPO, Państwowa Inspekcja Pracy ma uzyskać uprawnienia do stwierdzania istnienia stosunku pracy w sytuacji, kiedy zawarto umowę cywilnoprawną (m.in. umowa zlecenie, umowa o dzieło, umowa agencyjna, umowa o świadczenie usług – w tym B2B) w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę.
Do tej pory ustalić istnienie stosunku pracy mógł jedynie sąd, dlatego jest to diametralna zmiana dla przedsiębiorców, która niesie ze sobą wiele niedogodności. Wybrane przez projektodawcę rozwiązanie polegające na stwierdzaniu istnienia stosunku pracy w drodze decyzji administracyjnej budzi wiele zastrzeżeń i wątpliwości. Planowane zmiany przyczynią się do kolejnego podwyższenia kosztów związanych z zatrudnieniem, zwłaszcza w zakresie obowiązków podatkowych, składkowych oraz uprawnień pracowniczych.
Nowelizacja zakłada, że decyzja okręgowego inspektora pracy będzie podlegać natychmiastowemu wykonaniu w zakresie skutków, jakie przepisy prawa pracy wiążą z nawiązaniem stosunku pracy powstałych od dnia jej doręczenia pracodawcy. Oznacza to, że ani wniesienie odwołania, ani wniesienie skargi do sądu nie spowoduje wstrzymania wykonania decyzji w tym zakresie. Już od dnia doręczenia decyzji „pracownikowi” będzie przysługiwał m.in. urlop wypoczynkowy, dodatek za nadgodziny, czy inne uprawnienia pracownicze.
Ponadto, decyzja okręgowego inspektora pracy będzie niosła za sobą skutki na gruncie prawa podatkowego, ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego oraz obowiązkowych wpłat na fundusze, co może skutkować m.in. koniecznością wstecznych korekt rozliczeń podatkowych, czy składkowych. Szczególnie uciążliwe i kosztowne będzie to w przypadku umowy B2B, gdzie to zleceniobiorca sam rozlicza się z fiskusem i ZUS - w razie stwierdzenia wstecz istnienia stosunku pracy, to zleceniodawca jako płatnik odpowie za niepobranie i niewpłacenie zaliczek na podatek dochodowy, czy składek.
Wprowadzenie tych regulacji w obecnym kształcie grozi zahamowaniem rozwoju rynku pracy, ograniczeniem legalnej elastyczności zatrudnienia oraz wzrostem kosztów prowadzenia działalności gospodarczej. Planowane zmiany mogą istotnie ograniczyć możliwości rozwoju przedsiębiorstw, zmuszając je do rezygnacji z wybranych form współpracy i utrudniając dostosowanie się do dynamicznych zmian rynkowych, co w dłuższej perspektywie może mieć negatywny wpływ na innowacyjność oraz ekspansję biznesu.
Apelujemy o pilną rewizję projektu ustawy, uwzględniającą głos przedsiębiorców i ekspertów prawa pracy.
Stanowisko powstało w ramach projektu „Dialog Pracodawców Pomorza i Kujaw” współfinansowanego z funduszy Unii Europejskiej.
